Yopo

Yopo, oftewel Anadenanthera peregrina, is een boom afkomstig van Zuid-Amerika en de Caribbean. De zaden van de boom worden al duizenden jaren gebruikt tijdens genezingsrituelen. Ze bevatten onder andere DMT, 5-MeO-DMT en bufotenine, één van de sterkste hallucinogenen op aarde.

Botanische beschrijving

De yopo boom behoort tot het geslacht van Anadenanthera. Hiertoe behoort ook een andere psychoactieve boom, Cebil genaamd (Anadenanthera colubrina). Qua uiterlijk lijken deze twee bomen sterk op elkaar en worden wel vaker met elkaar verward. De zaden van Cebil bevatten eveneens sterke hallucinogene bestanddelen, waarvan bufotenine in de hoogste concentraties. 

Andere benamingen voor yopo zijn jopo, cohoba, parica en calcium boom.

Yopo kan zo’n 20 meter hoog worden. Hij heeft een dikke, stekelige bast. De boom produceert kleine, lichtgele tot witte bloemetjes. 

Het hout van de boom wordt onder andere gebruikt voor het maken van meubels. 

Traditioneel gebruik van yopo

Yopo wordt gebruikt als medicijn en als manier om in contact te komen met de goden. Inheemse volkeren gebruiken yopo tijdens spirituele ceremonies, meestal in de vorm van een poeder dat gesnoven wordt. Op die manier vindt er een zeer krachtige psychedelische ervaring plaats.

Zo zijn er de inheemse volkeren in het Orinocco bassin in Colombia en Venezuela die yopo gebruiken binnen hun cultuur, evenals stammen in het Amazonegebied van brazilië. Ook in het Caraïbisch gebied, waaronder Puerto Rico.

De eerste beschrijvingen van de effecten van Anadenanthera dateren uit 1496. Dit was in de periode dat de Europeanen de America’s ‘ontdekten’ en in contact kwamen met de gebruiken van de inheemse volkeren van daar. De volgende beschrijving wordt gedaan over de Taino indianen van Hispaniola. 

Christopher Columbus was ter oren gekomen dat de ‘koningen’ van deze indianen een mysterieus snuifpoeder namen, waar zo van onder invloed raakten. Het duurde nog zeker 400 jaar voordat duidelijk werd over welke plant het ging. De Amerikaanse ethnobotanist W. E. Safford identificeerde het als Piptadenia peregrina, tegenwoordig correct bekend als Anadenanthera peregrina. 

Friar Ramon Pane beschreef in zijn verslag de effecten van yopo:

"Dit “kohobba” poeder is een bedwelmend kruid dat zo sterk is, dat gebruikers hun contact met de realiteit verliezen. De gebruikers verstijven eerst een tijd, waarna hun ledematen losser worden en hun hoofd naar beneden zakt. Ze brengen het poeder via een lang bot in hun neus, waarbij één uiteinde in het neusgat en het andere uiteinde in het poeder steekt. De effecten komen zeer snel op, onmiddellijk hebben ze het gevoel dat de ruimte omgekeerd is en dat ze in contact komen met geesten".

Archeologische bevindingen tonen aan dat yopo al duizenden jaren door de mens wordt gebruikt. Eén van de oudste bewijzen voor het gebruik van yopo als spiritueel medicijn, zijn kleine snuifpijpjes gemaakt van het bot van een puma (Felis concolor). In deze pijpjes zijn restanten teruggevonden van DMT, één van de bestanddelen van yopo. Dit archeologisch bewijs werd gevonden in de Jujuy provincie in Argentinië. 

Via onderzoek blijkt dat het dateert van 2130 jaar voor Christus. Dit betekent dat het gebruik van yopo door middel van blaas pijpjes al meer dan 4000 jaar oud is.

Tevens is bij de kust van Peru bewijs gevonden van snuif pijpjes die zo’n 1200 jaar voor Christus gebruikt werden. 

Gebruik van yopo

Traditioneel wordt yopo tot poeder verwerkt en in de neusgaten geblazen. Meestal wordt dit door de sjamaan gedaan. Het blazen van yopo is effectiever dan wanneer het gesnoven wordt. Mede zorgt het blazen voor minder irritatie aan de neus, dan wanneer yopo gesnoven wordt. 

Net zoals bij het gebruik van rapé, is het blazen zelf volgens de traditie heel belangrijk, omdat men met de adem een bepaalde energie doorgeeft. 

Traditioneel worden voor het blazen bamboe stokjes gebruikt. Soms snoven gebruikers zelf yopo door gebruik te maken van een snuifbuisje gemaakt van vogelbotjes. 

Er zijn ook meldingen gemaakt van een minder sterk mengsel, gemaakt van de vermalen bonen van de yopo boom, dat vervolgens gesnoven of gerookt wordt. Hierbij zijn de psychedelische effecten minder sterk, maar de lichamelijke bijwerkingen sterker. 

Hoe wordt yopo snuifpoeder gemaakt?

Traditioneel worden de bonen van de yopo boon geroosterd, tot ze een ‘poppend’ geluid maken. Vervolgens worden de bonen vermalen tot poeder en vermengd met assen of kalkrijke schelpen. 

Toevoeging van MAO-remmer

Soms wordt een MAO-remmer toegevoegd, om de hallucinogene effecten te versterken. Een MAO-remmer wordt regelmatig toegevoegd aan psychedelica, maar dient met grote voorzichtigheid benaderd te worden.

Een voorbeeld van een psychedelicum in combinatie met een MAO-remmer is ayahuasca: hierbij wordt DMT gecombineerd met Banisteriopsis caapi. Deze liaan heeft de MAO-remmende eigenschap. Zonder deze toevoeging zou ayahuasca niet werken. Wanneer DMT door middel van drank genomen wordt, oraal dus, is het lichaam niet in staat de stof op te nemen. De MAO-remmer zorgt ervoor dat de DMT oraal actief wordt en voor een sterk psychedelische ervaring zorgt.

Naast Banisteriopsis caapi zijn er nog andere MAO-remmers, waaronder Syrian rue en in mindere mate passiebloem. 

Wanneer een MAO-remmer wordt toegevoegd aan het gebruik van yopo, zorgt dit voor een intensere ervaring die langer duurt. 

Oraal gebruik van yopo

Yopo wordt zeer zelden oraal gebruikt. Er zijn enkele gevallen bekend waarbij Zuid-Amerikaanse stammen kleine hoeveelheden yopo combineren met een speciaal bier gemaakt van mais (chichas). In lage doseringen geeft dit een onplezierig effect, met veel misselijkheid. Oorspronkelijk werden de bonen ook wel gebruikt als hoofdingrediënt in een purgeermiddel genaamd bilca tauri. Dit werd gebruikt in bepaalde ceremonies. Bepaalde stammen namen het elke maand om over te geven en zich te ontdoen van negatieve energie. Grote hoeveelheden van yopo worden nooit oraal genomen, omdat men gelooft dat dit gevaarlijk is. 

Chemische samenstelling

Uit onderzoek blijkt dat yopo verschillende actieve bestanddelen bevat. Voor spirituele doeleinden worden voornamelijk de bonen gebruikt. Zij geven de gebruikers een krachtige psychedelische ervaring. 

Actieve bestanddelen van yopo:

• Bladeren: orientine, saponarentine, viterine
• Bast: N-methyltryptamine, DMT, 5-Methoxy-N-methyltryptamine, 5-MeO-DMT
• Bonen: 5-MeO-DMT, bufotenine, bufotenine-oxide, DMT

Wat is bufotenine?

Bufotenine is een tryptamine die teruggevonden wordt in verschillende planten, paddenstoelen en tevens in de Bufo alvarius pad, vandaar de benaming. Bufotenine lijkt qua chemische structuur sterk op de neurotransmitter serotonine. Deze stof speelt in het lichaam een zeer belangrijke rol die te maken heeft met allerlei vitale functies, zoals gemoedstoestand, seksdrive en slaappatroon. 

Bufotenine lijkt sterk op psilocybine, DMT en 5-MeO-DMT. Er zijn in de afgelopen decennia meerdere klinische onderzoeken geweest naar de effecten van bufotenine. Er is nog altijd controverse over de psychedelische eigenschappen van de stof. Tegenwoordig wordt aangenomen dat bufotenine gelijkaardige effecten teweeg brengt als 5-MeO-DMT, zij het minder intens. 

Experimenten met pure bufotenine hebben geleid tot uiteenlopende resultaten, waarbij personen soms visuele effecten hadden, van bewegende lijnen tot gekleurde vlekken. Andrew Weil, de gerenommeerde arts en onderzoeker naar psychedelica, heeft verschillende interessante experimenten gedaan met bufotenine, om haar uiteenlopende effecten beter in kaart te brengen. 

Bufotenine is een alkaloïde en vernoemd naar het padden geslacht Bufo. De coloradopad (Bufo alvarius) en de reuzenpad (Bufo marinus) scheiden allebei een gif uit dat bufotenine bevat. Binnen de traditionele Chinese geneeskunde wordt deze uitscheiding al eeuwenlang gebruikt als medicijn, in de vorm van een extractie genaamd ch’an su. 

Bufotenine wordt tevens teruggevonden in paddenstoelen van het Amanita geslacht, waaronder Amanita muscaria. 

5-MeO-DMT

Deze stof wordt gezien als één van de sterkste hallucinogenen gekend op aarde. Ze is verantwoordelijk voor de sterk psychedelische ervaring die ontstaat na het nemen van yopo. 

5-MeO-DMT wordt onder andere teruggevonden in bomen van het Virola genus (deze is verwant aan nootmuskaat) en is net als bufotenine aanwezig in de uitscheiding van onder andere Bufo alvarius. Meestal komt 5-Meo-DMT samen met DMT voor. Beiden zijn oraal niet actief, omdat het lichaam door middel van monoamine oxidase een afbraakproces doet plaatsvinden. 5-MeO-DMT wordt meestal gerookt, of samen met een MAO-remmer genomen om haar oraal actief te maken.