Kava kava

De kavaplant, ook wel kava of kava kava genoemd, is een psychoactieve plant die al sinds de oudheid wordt gekweekt op eilanden in de Stille Zuidzee. De wortels van de plant zijn geliefd vanwege haar medicinale eigenschappen en als genotsmiddel. Haar bakermat wordt gezien als Vanuatu, een kleine eilandengroep in Oceanië.
Kava is verboden in Nederland. 

Planteigenschappen van Kava

Kava behoort tot de Piperaceae, waartoe ook de peper en betelpeper behoren. De plant is een heester (struik), met allerlei kleine vertakkingen en zonder overkoepelende stam. Kava plant zich voort door middel van stekken. Het is niet mogelijk dat ze zich geslachtelijk voortplant. De plant maakt geen tot zeer weinig vrouwelijke bloemen aan en geven geen vrucht, zelfs niet wanneer ze met de hand bestoven worden. Oorspronkelijk worden de planten pas in hun vierde jaar geoogst, omdat ze dan de hoogste concentratie werkzame stoffen bevatten. Toch worden er tegenwoordig ook veel Kava planten geoogst die jonger zijn. Hoe ouder de planten worden, hoe trager ze groeien. Ze worden zo’n 2 meter hoog en groeien vervolgens voornamelijk in hun wortels, die zo’n 60 cm diep kunnen gaan. De wortels hebben het liefst losse grond waarbij het water goed kan weglopen.

Kava houdt van een warme omgeving tussen de 20 en 35 graden Celcius met een hoge luchtvochtigheid.

De botanische benaming van kava is Piper methysticum. Piper is Latijn voor ‘peper’, methysticum is Grieks voor ‘bedwelmend’. 

Waar wordt de kava plant voor gebruikt?

Kava wordt verwerkt tot een traditioneel medicijn en genotsmiddel, dat al duizenden jaren door inheemse volkeren wordt gebruikt. Er bestaan verschillenden cultivars, die geteeld worden op eilanden in de Stille Zuidzee, waaronder Hawaï, Micronesia, Fiji, Samoa en Tonga. Elke cultivar heeft weer specifieke psychoactieve eigenschappen.

Tegenwoordig wordt kava enkel commercieel verbouwd op Vanuatu en Tonga. De eilandengroep Vanuatu wordt tevens gezien als ‘home of Kava’, oftewel het thuis van kava. Kava verspreidde zich doorheen de regio, maar kon op verschillende plekken niet aarden, waaronder Nieuw-Zeeland.

De naam Kava komt van het Tonga en betekent ‘bitter’. Andere benamingen zijn kava kava, ‘awa, yaqona en sakau. 

De wortel van de plant wordt verwerkt tot drank met verschillende eigenschappen. Zo zijn de effecten angstremmend, pijnstillend en euforisch. 

Traditioneel gebruik van kava kava

Kava wordt traditioneel gemaakt als drank. De wortels van de plant worden gekauwd, gestampt of vermalen. Het vermalen van de wortel wordt gedaan door gebruik te maken van een gedroogd stuk koraal. Het materiaal wordt gemengd met een klein beetje water, aangezien de wortel van zichzelf al veel vocht vrijlaat. Wanneer het mengsel volledig is gestampt wordt er meer water aan toegevoegd en zo snel mogelijk gedronken. 

Deze traditionele manier van het gebruik van kava is vele malen sterker dan verwerkte kava. Het kauwen op de verse kavawortel veroorzaakt de sterkst psychoactieve effecten. Verse, niet gedroogde kava zorgt voor een sterkere drank. In de traditionele bereiding wordt er geen extra smaak aan toegevoegd. De originele drank is donkergroen van kleur en heeft een indringende smaak, die wat kan verschillen aan de hand van de kwaliteit van de kava. 

Op Fiji bestaat er een andere traditie met de kava plant. Hier wordt kava in de zon gedroogd en vervolgens tot een fijn poeder vermalen. Dit wordt gezeefd en vermengd met koud water. Dit traditionele drankje wordt ‘grog’ genoemd en gedronken in de halve schil van een kokosnoot. Grog is nog steeds erg populair, zeker onder jonge mannen. Het wordt gezien als een moment van samen zijn, verhalen vertellen en ontspannen. Het effect van grog is het ontspannen van het lichaam en geest. Vaak wordt het drinken gevolgd door het eten van een zoet of pikant hapje.

In Vanuatu wordt kava meestal gedronken, waarna men enige tijd wacht met de warme maaltijd of een thee. Op die manier worden de actieve bestanddelen sneller opgenomen in het bloed. 

Kava kava als religieus medicijn

De kava plant wordt gezien als heilig en speelt een belangrijke rol binnen de religieuze, spirituele en medicinale wereld van de inwoners van verschillende eilanden die zich bevinden in de Stille Zuidzee. Zelfs op politiek vlak speelt kava kava een belangrijke, respectvolle rol. Op Fiji wordt bijvoorbeeld dikwijls een kava kava ceremonie gehouden in combinatie met een belangrijk sociaal of politiek evenement. 

Kava kava gebruik illegaal in Nederland

Vanwege verschillende meldingen van gezondheidsrisico’s die geassocieerd werden met het gebruik van kava kava, werd de plant verboden. Echter werden er bij traditionele gebruikers geen schadelijke gevolgen ontdekt. De conclusie is nu dat de westerse wereld kava producten op de markt bracht die niet op traditionele wijze waren bereidt. Hierdoor werden verkeerde kava cultivars gebruikt en delen van de plant verwerkt die gifstoffen bevatten. 

Actieve bestanddelen van kava kava

Kava bevat verschillende actieve stoffen die bijdragen aan haar psychoactieve werking. De verse wortel van de plant bestaat voor zo’n 80% uit water. Wanneer ze gedroogd wordt is dit nog zo’n 12% water, 3.2% suiker, en 15% kavalactones. Over het algemeen bevinden deze actieve zogenaamde kavalactones zich voornamelijk in de wortels van de plant en verdwijnen steeds meer naarmate je hoger gaat naar de stam en bladeren. Deze actieve bestanddelen zijn onder ander kavaine, demethoxyangonine en yangonine. In totaal zijn er zo’n 18 verschillende kavalactones geïdentificeerd. 

Zoals eerder vermeld is de concentratie actieve bestanddelen het hoogst wanneer de plant zo’n vier jaar de tijd heeft om te groeien. 

Is kava kava giftig?

In de kava plant werd ook een giftige alkaloïde teruggevonden, pipermethystine. Deze stof bevindt zich echter in de delen van de plant die normaal gesproken niet geconsumeerd worden.

Nadat er verschillende meldingen waren van onder andere leverschade, na gebruik van kava kava, werd de plant op veel plekken in de westerse wereld verboden. Hierbij moet vermeld worden dat de ‘westerse’ manier van kava gebruik verschilt van die van traditioneel gebruik. 

Zoals eerder vermeld wordt op traditionele wijze enkel de wortels gebruikt, die door middel van water extractie worden verwerkt tot drank. Water extractie zorgt ervoor de de actieve bestanddelen kunnen worden opgenomen, terwijl de schadelijke stoffen niet worden geëxtraheerd. 

De producten die in het westen verkocht werden en kava kava bevatten, werden op een andere manier vervaardigt, waarbij ook dikwijls andere delen van de plant werden gebruikt. Tevens werd er op een andere manier gewerkt met het extraheren, waardoor giftige stoffen van de plant ook in het eindproduct terecht kwamen. Door onwetendheid vanuit het westen werden er op die manier kava kava producten op de markt gebracht die gevaarlijk zijn voor de algemene gezondheid. 

Een ander belangrijk gegeven is dat er verschillende soorten kava bestaan, zogenaamde ‘nobele’ kava cultivars en ‘onzuivere, of niet-nobele’ kava cultivars. De eerste variant wordt gezien als echte kava, met bijbehorende gewenste effecten. De laatste variant veroorzaakt verschillende bijwerkingen, waaronder misselijkheid.

IN 2016 werd een in-depth studie gedaan door de WHO (World Health Organisation) naar de schadelijkheid van kava kava. Hieruit werd geconcludeerd dat het gebruik van het traditionele kava drankje zeer weinig gezondheidsrisico’s met zich meebrengt (in moderaat gebruik). 

Effecten van kava kava

De nobele kava variant, juist bereid, geeft over het algemeen onder andere volgende effecten:

• Een gevoel van kalmte
• Ontspanning
• Euforie
• Verbetering cognitieve functies

Vermeld moet worden dat de effecten sterk afhangen van de kwaliteit van de kava die wordt gebruikt.

Een gebruiker meldt: "Kava zorgt ervoor dat de manier waarop ik informatie verwerk verandert. Ook mijn manier van denken verruimd, op een heel andere manier dan psychoactieve middelen zoals cannabis, alcohol of nicotine. Ik zou het willen omschrijven als een bredere manier van kijken, en een tevredenheid met ‘zijn’. Het geheugen lijkt te verbeteren. Ik had een groot verlangen in een rustige en kalme omgeving te zijn, zonder veel licht en geluid. Al mijn zintuigen waren verscherpt."