Chaga

Algemene beschrijving

Chaga is een paddenstoel en staat bekend als zwam met grote medicinale waarde. Ze wordt al zeer lang gebruikt om de gezondheid te bevorderen en ziekten te bestrijden. Qua habitat komt Chaga enkel voor in koude gebieden, waaronder Rusland (voornamelijk Siberië), Canada, het noorden van de VS, Korea en Noord-Europa. Chaga groeit uitsluitend op stervende berkenbomen. Vandaar haar Nederlandse benaming: berkenweerschijnzwam. Chaga groeit het hele jaar door en parasiteert de berkenboom door hem als gastheer te gebruiken. De boom kan een tijdlang overleven maar sterft uiteindelijk. Het najaar of de winter zijn de meest geschikte momenten waarop de paddenstoel gespot kan worden, aangezien ze in deze periode niet aan het zicht onttrokken wordt door het bladerdak van de boom. 

Het uiterlijk van Chaga is als een zwarte massa van 4 tot 40 cm, dat vast plakt aan de stam van de boom. In tegenstelling tot wat veel mensen denken, is het zichtbare deel niet het vruchtlichaam, maar het netwerk van myceliumdraden, dat zeer sterk in elkaar verweven is. Meestal blijft het mycelium netwerk aan het zicht onttrokken door zich bijvoorbeeld onder de grond te verspreiden. Bij Chaga is dit dus zichtbaar, terwijl het vruchtlichaam zeer zelden te zien is en komt alleen voor als de boom waarop Chaga voorkomt gestorven is. Aan de binnenkant is Chaga geel of bruinachtig van kleur en kurkachtig van structuur. 

Botanische benaming

Inonotus obliquus

Bijnamen

Black mass, cinder conk

Actieve bestanddelen

Chaga bevat verschillende interessante inhoudsstoffen, die samen een synergetische werking hebben. Dit wil zeggen dat de actieve bestanddelen elkaar in hun werking versterken. 

Chaga bevat onder andere polysachariden, sterolen en betuline/betulinezuur. Deze bestanddelen hebben ieder op zich hun specifieke werking, maar zorgen samen voor een sterk antiviraal en versterkend effect voor het immuunsysteem. Op die manier heeft de werking van Chaga een gunstige invloed op het genezingsproces bij verschillende ernstige aandoeningen, zoals immuungerelateerde ziektes, infecties en ontstekingen. Verder bevat Chaga zeer weinig calorieën. 

Polysachariden: Chaga bevat verschillende polysachariden die momenteel voor wetenschappelijk onderzoek worden gebruikt als werkzaam antikanker medicijn. De polysachariden aanwezig in Chaga bezitten ontstekingsremmende eigenschappen en helpen de weerstand te verhogen. Zeker voor wat betreft bescherming tegen kanker hebben deze inhoudsstoffen een gunstige werking. In delen van Azië, waaronder Japan, China en Korea, bestaat al sinds de jaren tachtig medicatie voor de behandeling van kanker op basis van de polysachariden aanwezig in Chaga. Deze medicatie is erkend en wordt door dokters voorgeschreven. Ook in Rusland heeft men een toegestaan anti-kanker medicijn dat sinds 1955 op de markt is. 

Betulinezuur: Betuline is een stof die gevonden wordt in de bast van berkenbomen. Chaga neemt deze stof in zich op en zet haar om in betulinezuur. Vervolgens is dit betulinezuur in de zwam aanwezig en op die manier verkrijgbaar. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat betulinezuur een sterk kankerremmenende en kankervernietigende werking heeft. Er wordt onderzocht of deze stof onderdeel kan gaan uitmaken van kankertherapie en chemokuur. Verder heeft betuline ook de eigenschap het cholesterol in de bloedbaan af te breken. 

In verschillende onderzoeken komt naar voren dat Chaga inderdaad een kankerremmende werking heeft, als is meer onderzoek nodig om dit hard te maken. 

Chaga bevat tevens een bepaald soort melanine, een stof die voornamelijk in het sclerotium teruggevonden wordt. Deze stof heeft een sterk anti-oxidant effect. 

Verder bevat Chaga verschillende belangrijke voedingsstoffen, waaronder vitamines en mineralen. De paddenstoel bevat onder andere een complex van vitamine B, vitamine D, calcium, magnesium, koper, kalium, zink, ijzer en voedingsvezels. 

Als anti-oxidant kan Chaga invloed hebben op het verouderingsproces. Oxidatieve stress ontstaat wanneer het lichaam aan teveel vrije radicalen wordt blootgesteld. Dit gebeurd onder meer door te veel zon en vervuiling. Hierdoor verslechterd en veroudert de huid sneller. Om dit proces te vertragen kunnen anti-oxidanten helpen om het lichaam sterker te maken en te verjongen.  Oxidatieve stress kan in een verder stadium ernstige ziekten teweeg brengen, waaronder kanker. Dit gebeurd wanneer het lichaam zich niet genoeg kan beschermen en te weinig hulp krijgt. 

Tevens heeft Chaga als anti-oxidant de mogelijkheid om het cholesterol in het bloed te verlagen. Een te hoog cholesterolgehalte wordt gelinkt aan cardiovasculaire ziekten waaronder hart-en vaatziekten. 

Chaga stimuleert het lichaam bij het aanmaken van bepaalde cytokines, speciale proteïnen die het lichaam helpen het immuunsysteem versterken. Op die manier promoot Chaga de witte bloedcellen, die het lichaam helpen schadelijke bacteriën en virussen uit te schakelen.

Gebruik

Chaga wordt al zeer lang als medicinale paddenstoel gebruikt. Al zeker sinds de zestiende eeuw wordt de zwam in onder andere Rusland en Noord-Europa gebruikt voor de behandeling van ziekten. Als sterk anti-oxidant heeft ze vele inzetmogelijkheden en wordt voor ernstige aandoeningen, waaronder kanker, ingezet. Ook voor er wetenschappelijk onderzoek werd gedaan naar de werkzame stoffen, wist men al dat de zwam met succes verschillende ernstige aandoeningen kan behandelen, waaronder de groei van kwaadaardige tumoren. 

Ook voor andere aandoeningen wordt Chaga gebruikt, waaronder diabetes, hart- en vaatziekten, huidproblemen en aids. 

Om de inhoudsstoffen van Chaga actief te maken is het nodig deze te verhitten. Deze manier van extraheren wordt al eeuwenlang zo toegepast. Traditioneel wordt dit gedaan door de gedroogde zwam te laten weken in heet water. Deze thee kan zo gedronken worden. In Rusland noemt men dit ‘zavarka’, ofwel theeconcentraat. Een andere traditionele manier is het laten trekken van de gedroogde zwam in wodka voor twee tot vier weken. Vervolgens kan dit alcoholmengsel als medicijn worden gebruikt. Ook wordt Chaga traditioneel vaak tot een fijn poeder vermalen en werd het als thee gedronken. Het Khanty-volk, afkomstig uit West-Siberië, worden gezien als de eerste mensen die Chaga voor medicinale doeleinden gebruiken. Zo zouden zij thee van de paddenstoel maken op bovengenoemde wijze, om op die manier de spijsvertering te stimuleren. Ook zou het hen een een vol gevoel geven, bijvoorbeeld in tijden van vasten. Volgens bepaalde bronnen zouden zij Chaga ook roken, omdat het de gezondheid van de longen zou verbeteren. Ook zouden zij een zeep vervaardigen gemaakt van Chaga, as en vet. Dit zou helpen de huid te verzachten en pijnlijke plekken te behandelen. Vanuit het Khanty-volk verspreidde het gebruik van Chaga door gebieden die nu tot modern Rusland behoren. Zo namen jagers Chaga om hun capaciteit en uithoudingsvermogen te verbeteren. De mythische keizer Shen Nun Pen Ts’ao Ching kroonde deze medicinale paddenstoel tot ‘Koning der kruiden’. Hiermee werd het gebruik in Azië gestimuleerd. 

In 1950 vonden er een aantal klinische studies plaats in Moscow waarbij werd aangetoond dat Chaga inderdaad een voordelige werking kon hebben op het immuunsysteem. In 1955 vonden er meer studies plaats in de Soviet Unie, waarbij wederom werd aangetoond dat Chaga als medicijn een grote potentie had en als zodanig benoemd moest worden. Dit besloot het USSR ministerie van Gezondheid. Rond diezelfde tijd probeerde men Chaga op industriële schaal te kweken door haar artificieel te enten op berkenbomen. Dit bleek niet mogelijk te zijn, Chaga kan enkel in het wild geoogst worden.

In 1958 vonden er meer studies plaats in de Russian Medical Institute en werd het gebruik van deze paddenstoel officieel ingezet als medicijn. 

Chaga kan in de vorm van een supplement genomen worden. Dit is een gemakkelijke en relatief goedkope manier waarop men snel en efficiënt een dagelijkse hoeveelheid van de werkzame stoffen binnenkrijgt. Chaga kan in de vorm van capsules genomen worden, waarbij de zwam gedroogd is en tot poeder vermalen. Ook zijn er extracties op basis van alcohol beschikbaar. Tegenwoordig wordt Chaga als supplement vaak gecombineerd met andere medicinale paddenstoelen, zoals bijvoorbeeld Cordyceps paddenstoel. 

Cultivatie

Het is niet mogelijk Chaga zelf te cultiveren. De zwam kan enkel in het wild geoogst worden, om op die manier haar actieve inhoudsstoffen en medicinale kracht te behouden.

Waarschuwing

Mensen met een auto-immuunziekte kunnen overactief reageren op Chaga, vanwege haar sterk ontstekingsremmende werking. Overleg in dit geval dus eerste met een arts. 

Verder lezen

Medicinal Mushrooms: A Clinical Guide - Martin Powell
Medicinal Mushrooms: The Essential Guide - Martin Powell