Cannabis

Algemene beschrijving

Cannabis (Cannabis sativa L.) is een plant die een zeer lange geschiedenis kent en is het oudste, door de mens gecultiveerde gewas dat er bestaat. De natuurlijke oorsprong van cannabis ligt in Centraal-Azië. Zo’n 36 miljoen jaar geleden was dit en waarschijnlijk ontstond de plant in het Altaï-gebergte. Vervolgens heeft cannabis zich steeds meer verspreid over de wereld, voornamelijk door toedoen van de mens. Al zeer vroeg had de mens in de gaten dat cannabis voor veel verschillende toepassingen gebruikt kon worden. Dankzij archeologisch onderzoek weten we dat de mens cannabis gebruikte voor het maken van touw en textiel (hennep) en de bloemen gebruikte voor spirituele doeleinden en als genotsmiddel. 

Eén van de oudste bewijzen van het gebruik van cannabis dateert zo’n 8000 jaar voor Christus. In Japan vond men kleipotten terug uit het Jomon-tijdperk. In deze potten zaten zeker 10.000 jaar oude, gedroogde bloemen van cannabis. Ook ontdekt in Japan zijn neolithische grotschilderingen waarop cannabisbladeren zijn afgebeeld. 

In de Oudheid werd cannabis al gezien als waardevol medicijn. In China is waarschijnlijk de oudste schriftelijke vermelding teruggevonden van het medicinale gebruik van cannabis: de Shen Nong Pen Ts’ao Ching, oftewel een Chinese kruidenencyclopedie maakt melding van cannabis en schrijft het voor bij onder andere constipatie, het opwekken van de eetlust, pijnbestrijding en malaria. 

Ook de mythische Chinese keizer zou cannabis als medicijn hebben omschreven en welbepaald als ‘elixer voor de onsterfelijkheid’. 

In Egypte is in de Ebers Papyrus, zeer oude geschriften, staat vermeld dat cannabis gebruikt kon worden bij krampen door de menstruatie en problemen met de ogen. 

Verder zijn er verschillende citaten uit Oud-Sumerië die cannabis beschrijving als middel tegen epilepsie, verdriet en neuralgie. In India wordt ook over cannabis geschreven, de Atharva Veda vermeld dat het ingezet kan worden om angsten los te laten. Zelfs in de Bijbel (Exodus 30:22-25) wordt cannabis vermeld als ingrediënt van een heilige balsemolie. 

Zo’n 5000 jaar voor Christus begon men cannabis in Azië te gebruiken voor het vervaardigen van touw, textiel en papier. 

Ongeveer 700 jaar voor Christus was cannabis ook in Europa bekend en werd hier eveneens ingezet voor onder andere het maken van touw, papier en scheepszeilen. In het Romeinse Rijk schreef historicus Plinius over cannabis. Hij noemde het gelotophyllis, oftewel ‘bladeren van de lach’. Ook hij zag de medicinale waarde in van de plant en schreef het voor bij gewrichtspijn. De rauwe wortel van de plant zou ook helpen bij het verminderen van blaasvorming bij brandwonden en pijn verminderen. In Griekenland werd een recept van de gekookte wortel van de plant aanbevolen bij jicht, ontstekingen en op de gewrichten weer soepel te krijgen. Dit recept is terug te vinden in De Materia Medica, door Dioscorides.

Verder in de geschiedenis springen we naar de middeleeuwen, waar het medicinale gebruik van cannabis ook West-Europa bereikte. Ongeveer in de 9de eeuw werd de plant toegevoegd aan The Old English Herbarium, waar het sap van de plant werd aanbevolen als middel bij verwondingen en pijn aan de ingewanden.

Hildegard von Bingen, de Benedictijnse vrouwelijke abt die veel heeft geschreven over kruidenpreparaten, schreef cannabis voor bij misselijkheid, hoofdpijn en als verzachting van wonden en ontstekingen. In de dertiende eeuw wordt in medicina antiqua Codex Vindobonensis 93 eveneens geschreven over het gebruik van cannabis bij pijn en zwelling in de borst. Het boek Anatomy of Melancholy, geschreven in 1621 door Robert Burton, bevat ook informatie over de cannabisplant: Het zaad wordt aanbevolen als natuurlijk antidepressief middel. De Engelsman Nicolas Culpeper zag als heilzame werking in cannabis haar ontstekingsremmende eigenschappen. 

Het eerst gedrukte boek is de Gutenberg Bijbel, deze werd gemaakt van papier van hennep. De Amerikaanse onafhankelijkheidsverklaring werd eveneens gedrukt op papier gemaakt van hennep. De eerste president van Amerika, George Washington groeide cannabisplanten in zijn tuin.

Het gebruik van cannabis kende in het Westen zo rond 1839 een stijging in bekendheid en populariteit. De Ierse arts William Brooke O’Shaugnessy onderzocht in India de schadelijkheid van cannabis op dieren. Hij kwam er achter dat cannabis niet giftig is en besloot bij zijn patiënten de effectiviteit te meten. Hiervoor gebruikte hij een middel gemaakt van Cannabis Indica, van een inheemse soort uit India. Hij ondervond dat het middel effectief was bij mensen die leden aan reuma, tetanus en cholera. Zij hadden baat bij de verlichting in pijn die ze ervaarden en het verminderen van (spier)krampen. Niet alleen in Engeland zorgde zijn verslag voor grote interesse, ook daarbuiten kreeg cannabis in één klap een grote bekendheid. Al snel was cannabis een nieuw wondermiddel dat veel werd voorgeschreven bij verschillende aandoeningen. In 1840 werd een boek geschreven door de Franse arts Louis Albert-Foche dat ging over hasj in de behandeling van de pest en tetanus. Ook in de Verenigde Staten  werd cannabis serieus genomen als medicijn. In 1851 werd cannabis opgenomen in de U.S. Pharmacopeia, onder de naam ‘extractum cannabis indicae’. Ook in Nederlandse apotheken kon je vervolgens dit medicijn vinden en ingezet bij astma, slaapproblemen, toevallen, migraine en krampen. In 1890 schreef de persoonlijke arts van de Engelse koningin Victoria in een bekend Brits medisch tijdschrift, de Lancet, over het gebruik van cannabis en haar therapeutische eigenschappen. Volgens hem was het het meest effectieve bestrijdingsmiddel tegen pijn. Blijkbaar zou ook de koningin extracten van cannabis gebruiken tegen menstruatiekrampen. 

Aangezien er in die tijd nog weinig bekend was over de exacte werking van bijvoorbeeld cannabinoïden, konden de bijwerkingen van het medicijn afwisselend zijn. Soms gebruikte men cannabis soorten met hogere THC-waardes, die voor een meer psychoactief effect zorgden, dat niet persé gewenst was. Hierdoor was het soms moeilijk de juiste dosering toe te dienen. 

Vanaf 1930 veranderde het imago van cannabis, dat tot die tijd in de Verenigde Staten als hoogwaardig medicijn werd gezien. Vanaf toen ontstond er een grote anti-drug campagne, die cannabis als gevaarlijk middel afschilderde. Het duurde niet lang voor het gebruik van cannabis als illegaal werd bestempeld en de productie en het gebruik ervan werden bestraft. De demonisering van cannabis ging zeer ver, met als voorbeeld woorden van de commissaris van het Amerikaanse Federal Bureau of Narcotics, de prohibitionist Harry J. Anslinger:

“There are 100.000 total marijuana smokers in the US, and most are Negroes, Hispanics, Filipinos, and entertainers. Their Satanic music, jazz, and swing, result from maijuana use. This marijuana causes white women to seek sexual relations with Negroes, entertainers, and any others.” 

“Marijuana is an addictive drug which produces its users insanity, criminality, and death.” 

“You smoke a joint and you’re likely to kill your brother.”

Er zijn verschillende theorieën over de reden voor deze agressieve, racistische aanpak van de bestrijding van cannabis. 

Tegenwoordig laten steeds meer wetenschappelijke onderzoeken zien dat cannabis interessante medicinale eigenschappen bezit en ook recreatief gebruikt kan worden zonder schadelijke gevolgen. Op die manier wordt cannabis beetje bij beetje gedecriminaliseerd. 

Botanische benaming

Cannabis Sativa L.

Bijnamen

Wiet, weed, marijuana, Mary Jane

Actieve bestanddelen

Verschillende cannabinoïden en terpenen. De bekendste zijn THC (tetrahydrocannabinol) en CBD (cannabidiol).

Gebruik

Cannabis kan op verschillende manieren gebruikt worden. 

De meest voor de hand liggende manier is het roken van een joint, bong of pijp. Tegenwoordig breidt de markt zich meer uit met vaporizers, zowel elektronisch als niet-elektronisch. Door vernieuwde technologie worden de technieken steeds meer verbetert. Aangezien er meer aandacht is voor het medicinale gebruik van cannabis verkiezen gebruikers steeds vaker een vaporizer, of edibles, boven het roken van cannabis, dat ook voor schadelijke, giftige stoffen zorgt die worden ingeademd. Bij het gebruik van een vaporizer wordt cannabis verdampt in plaats van verbrand, hierdoor inhaleert men de vrijgekomen cannabinoïden en terpenen, die zonder schadelijke gifstoffen worden opgenomen door het lichaam. Bovendien verbrand men bij het aansteken van een joint een groot deel van de heilzame bestanddelen. 

Een andere manier waarop cannabis gebruikt wordt is in de vorm van zogenoemde ‘edibles’. Hierbij kunnen de cannabisbloemen verwerkt worden tot bijvoorbeeld boter, dat vervolgens aan verschillende recepten toegevoegd kan worden. Meest bekende voorbeelden zijn spacecake- en koekjes. Zeker in de Verenigde Staten is er een nieuwe markt ontstaan voor eetbare cannabisproducten, van snoepgoed tot hartige gerechten. 

Waarschuwing

Hoewel cannabis onterecht al veel te lang als ‘gevaarlijk voor de gezondheid’ en als harddrug is bestempeld, moet er toch een waarschuwing vermeld worden: THC, de cannabinoïde die voor het grootste deel voor het psychoactieve effect zorgt, kan, zeker in hoge doseringen, voor bijwerkingen zorgen zoals angst en paniek. Hoewel cannabis lichamelijk niet schadelijk is, kan het wel voor een mentale klap zorgen, wanneer iemand niet stabiel is. Neem daarom geen cannabis wanneer je aanleg hebt voor psychoses of een angststoornis hebt.

Ook dient de legaliteit van cannabis in acht genomen te worden. Niet elk land heeft een gedoogbeleid, zoals in Nederland. Wereldwijd worden de richtlijnen voor cannabis steeds meer versoepeld.

Cultivatie

Voor het cultiveren van cannabis zijn verschillende technieken mogelijk, zowel binnen- als buitenshuis. 

Verder lezen

Gezond met CBD - en andere cannabinoïden door Dyveke C.J. Kok