Zijn psychedelica letterlijk poorten naar ons binnenste?

Auteur: Luna Science bachelor met ervaring in psychoactieve en medicinale planten. Contentschrijver, onderzoeker en antropologieliefhebber.

Een interessante gedachte: Stel dat hetgeen we zien tijdens een trip niet enkel wordt verzonnen door ons brein maar dat het echt en tastbaar is! Wat nu als we door te trippen onze poorten openen naar een bestaande wereld die we normaal gesproken niet vaak kunnen zien?

Zoals duidelijk zal worden, zou het zomaar kunnen dat dit gebeurd wanneer mensen psychedelica nemen. Het idee dat stoffen zoals psilocybine, mescaline of ergine onze poorten naar onze innerlijke werelden openen zou wel eens meer kunnen betekenen dan aanvankelijk wordt gedaan.

Gewoonlijk, wanneer we de effecten van psychedelische middelen proberen te omschrijven gebruiken we woorden zoals ‘hallucinaties’, ‘verstoring van de realiteit’ of ‘droomtoestanden’. Met deze termen laten we blijken dat hetgeen we zien niet echt is, hetgeen ontbreekt in onze ‘concrete’ wereld. Maar een ‘hallucinatie’ is niet de enige manier om psychedelische ervaringen te beschrijven. Veel van wat wij voor ‘hallucinaties’ aanzien, zou eerder omschreven kunnen worden als ‘fosfenen’ of ‘entopisch zicht’. Dit wordt geassocieerd met de perceptie van ‘concrete’ materie, zoals cellen en adertjes, binnen onze eigen ogen.

Blijkbaar zijn onze ogen, onder de juiste omstandigheden, in staat hetgeen te observeren wat zich binnenin hen bevindt. Tussen de cornea, het buitenste gedeelte van ons oog, en het netvlies, waar het licht dat onze ogen binnen treedt wordt gedetecteerd en geconverteerd tot neurale signalen, ligt een zee van verschillende zenuwen en cellen die door onze hersenen kunnen worden gedetecteerd. Meestal slagen onze hersenen erin om te filteren wat niet relevant is voor onze dagelijkse waarneming. Soms gebeurt dit echter niet. Wanneer het licht onder een bepaalde hoek schijnt, of wanneer een bepaalde stof of prikkel een deel van onze cellen overprikkeld, kan er een fosfeen of een entoptisch fenomeen ontstaan; waardoor de innerlijke componenten van onze ogen aan ons worden onthuld.

Entoptisch zicht en fosfenen vs. fluorescentiefotografie

Onderzoek in de jaren '70 en '90 heeft bevestigd dat een deel van wat gezien wordt tijdens een fenomeen van fosfeen of entoptisch zicht, ook geobserveerd kan worden met behulp van fluorescentie-fotografie. Meer nog, er is betoogd dat entoptische beelden een nog hogere resolutie kunnen hebben dan die van fluorescentiefotografie! In de loop van de 19e eeuw heeft Purkyne, een Tsjechische anatoom en fysioloog, zeer gedetailleerde verslagen gemaakt van zijn entoptische waarnemingen. Door zijn ogen met een scherpe lichtbundel te belichten, slaagde hij erin om het hele systeem van de bloedsomloop van het netvlies te observeren en zeer gedetailleerd te tekenen. Deze observaties worden sindsdien Purkyne's boom genoemd.

Fosfenen en entoptiek: een korte geschiedenis

Sjamanen in bepaalde delen van de wereld maken al jaren gebruik van deze fenomenen om verschillende tropische infecties te diagnosticeren. Zoals een antropoloog César E. Giraldo Herrera aangeeft, kunnen de veroorzakers van sommige veel voorkomende tropische infecties zoals Leishmania spp, Trypanosoma spp, Plasmodium spp en Toxoplasma spp tot op zekere hoogte worden gevonden in de bloedvaten die in de ogen aanwezig zijn. Wat de sjamanen hebben geleerd, is dat ze deze agentia kunnen identificeren door middel van verschijnselen zoals die van fosfenen en entoptisch zicht. Na vele jaren van oefening hebben de sjamanen de kennis verzameld om deze ziekten te diagnosticeren en te voorkomen, uitsluitend met behulp van hun lichaam en de planten en materialen die in hun omgeving beschikbaar zijn.

In Europa begon het begrip van wat 'fosfenen' en 'entoptische visie' pas rond de 18e eeuw te ontstaan, toen meerdere studies het fenomeen begonnen te beschrijven. Gedurende de hele 18e eeuw en tot het begin van de 20e eeuw waren deze beschrijvingen relatief vruchtbaar. Met de komst van nieuwe microscopische technologieën begon de belangstelling voor deze fenomenen echter af te nemen en bereikte men een punt waarop het niets anders was geworden dan een merkwaardig effect dat niet meer relevant was voor de moderne wetenschap.

In de jaren '80 begon het belang van deze fenomenen echter weer toe te nemen. Zo bleek een type fosfeen dat 'blue field effect' werd genoemd een bijzonder effectieve en goedkope methode te zijn om de status van het immuunsysteem en de doorstroming en snelheid van het bloed te beoordelen. Ook bleek entoptisch zicht een goedkope techniek te zijn bij de diagnostische controle van diabetes en andere ziekten die het netvlies kunnen aantasten, zoals de systemische infecties die sommige sjamanen bereid zijn te diagnosticeren.

Fosfenen en entoptisch zien: wat kan er nog geleerd/geoefend worden?

In gemeenschappen waar sjamanistische praktijken nog steeds gangbaar zijn, bleef de kennis over de praktijken met betrekking tot fosfenen en entoptische visie zich ontwikkelen. Als zodanig beschikken deze gemeenschappen tegenwoordig over immense kennis waarvan 'westerse' praktijken nog veel te leren hebben. Een deel van de kennis kan worden waargenomen in de rituelen die gepaard gaan met de diagnose van bepaalde ziekten. In tegenstelling tot westerse onderzoekers in de 18e tot 20e eeuw, die de neiging hadden zich te richten op de rol van het licht als trigger voor fosfenen en entoptische visie; sjamanen hebben ook veel kennis verzameld over de rol van verschillende stoffen als triggers van dergelijke fenomenen. Door onder andere licht en chemicaliën te combineren, kunnen sjamanen waarschijnlijk nog gedetailleerdere waarnemingen doen van wat er in de ogen ligt.

Maar wat zijn fosfenen en entoptisch zicht precies? Wel, beide hebben iets te maken met licht in het oog. Waar de één te maken heeft met lichtemissie, heeft de ander te maken met lichtabsorptie. Fosfenen verschijnen wanneer cellen in ons oog licht uitstralen, entoptisch zicht treedt op wanneer een deel van het licht dat ons oog binnenkomt een schaduw produceert.

Fosfenen: uitgebreide uitleg

Zelfs als je niet gewend bent om psychedelica te nemen, heb je waarschijnlijk op een bepaald moment in je leven wel eens te maken gehad met fosfenen. Fosfenen kunnen niet alleen verschijnen als gevolg van trippen, maar ook wanneer je wat druk uitoefent op je ogen. Onder laboratoriumomstandigheden is ook aangetoond dat ze ook kunnen worden getriggerd door elektrische en magnetische stimulatie. Er zijn veel verschillende soorten fosfenen, maar over het algemeen zijn ze te herkennen aan het lichtpatroon dat ze vormen, zoals in de afbeelding hieronder.

 (Bron)

In de jaren vijftig van de vorige eeuw heeft Max Knoll meerdere onderzoeken uitgevoerd met betrekking tot fosfenen. Uit deze studies ontwikkelde hij een lijst met 15 verschillende soorten fosfenen, gerangschikt naar hun vorm. Voor de studies die hij uitvoerde, werden de fosfenen geïnduceerd door gebieden van de visuele cortex te prikken met een elektrodeapparaat.

De exacte aard van de fosfenen is nog steeds een kwestie van discussie, maar op dit moment is de belangrijkste theorie dat ze afkomstig zijn van de cellen in onze ogen. Zoals alles in de wereld bestaan de cellen uit atomen, en deze atomen zenden voortdurend licht uit en absorberen licht (fotonen). Meestal wordt het licht dat door onze oogcellen wordt uitgestraald door de hersenen herkend en genegeerd, maar soms gebeurt dat niet. Wanneer de hersenen er niet in slagen te 'begrijpen' dat het waargenomen licht afkomstig is van ons eigen oog, is dat wanneer de fosfenen verschijnen. Deze fosfenen kunnen dan een reeks verschillende kleuren aannemen, waarbij elke kleur geassocieerd wordt met een ander bronmolecuul.

Entoptische visie: uitgebreide uitleg

In tegenstelling tot fosfenen ontstaat het entoptisch zicht wanneer het licht dat onze ogen binnenkomt wordt geblokkeerd door de lichamen die tussen het hoornvlies en het netvlies liggen. Omdat de zenuwen en cellen die zich tussen het hoornvlies en het netvlies bevinden een deel van de fotonen blokkeren die het oog binnenkomen, wordt er een schaduw gevormd. Deze schaduw wordt dan door onze hersenen gedetecteerd als een entoptisch zicht. De schaduwen die worden waargenomen zijn letterlijk de schaduwen van de zenuwen en cellen die het licht dat in de ogen komt hebben geabsorbeerd. Er wordt gesuggereerd dat zelfs wezens die zo klein zijn als bacteriën en protozoën kunnen worden waargenomen met entopisch zicht! De foto hieronder is een goede illustratie van een entoptisch beeld.

(Bron)

Trippen en ons innerlijke licht

Tijdens een psychedelische reis kunnen de chemische stoffen die verantwoordelijk zijn voor jouw trip ook zorgen voor de overprikkeling van sommige cellen in je ogen. Dit betekent dat je ogen ineens meer licht uitstralen dan normaal, waardoor de kans toeneemt dat je een fosfeen ziet. De inductie van fosfenen daarentegen kan ook leiden tot een verhoogde kans op het waarnemen van entoptische verschijnselen. Net zoals entoptisch zicht kan worden verkregen door een lichtstraal in je ogen te schijnen, kan het licht dat door je eigen cellen wordt opgewekt ook de vorming van entoptische beelden in gang zetten.

Dus, de volgende keer dat je een psychedelische reis maakt, houd dan de verschillende patronen en vormen die je ziet in de gaten: sommige kunnen letterlijk de bestanddelen van je visioen zijn. Trippen, zo lijkt het, gaat over het zien van het binnenste van zowel onze psyche als ons lichaam.

Luna Science bachelor met ervaring in psychoactieve en medicinale planten. Contentschrijver, onderzoeker en antropologieliefhebber.

Luna is geboren in Brazilië, in het hart van de Pantanal-regio, waar 3 verschillende biomen elkaar ontmoeten en waar veel inheemse culturen op elkaar inwerken. Luna is zich altijd bewust geweest van de verschillende manieren waarop het leven kan worden geleefd. Diens missie is om zoveel mogelijk verschillende manieren van leven te verkennen en deze diversiteit te vieren waar hen ook gaat.

Meer over Luna