Blauwe lotus: Het verloren gegane medicijn

Auteur: Luna Science bachelor met ervaring in psychoactieve en medicinale planten. Contentschrijver, onderzoeker en antropologieliefhebber.

In het begin was er alleen maar water. Uit dit water, Nun geheten, kwam op een dag een waterlelie tevoorschijn waaruit Atum (de zonnegod) ontsprong. Uit Atum, kwam Shu (lucht) en Tefnut (vocht) die toen Geb (aarde) en Nut (lucht) voortbrachten. Osiris, Isis, Seth en Nepthys kwamen daarna, geboren uit Geb en Nut.

Deze negen entiteiten die voortkwamen uit Nun waren de goddelijke enneaden van de Heliopolis in het oude Egypte. Net als de goddelijke drie-eenheid in het christendom stonden deze negen entiteiten aan de basis van de Egyptische beschaving. Wat ze allemaal gemeen hadden was de waterlelie, zonder welke zelfs de schepper van dit alles, Atum, niet had kunnen ontstaan.

Blauwe waterlelie in het verleden

De waterlelie was de wieg voor een van de meest belangrijke goden uit het Oude Egypte, de god waaruit al het andere is ontstaan en daarom een heel belangrijke plaats innam binnen de cultuur van het Oude Egypte. De blauwe waterlelie wordt overal teruggevonden doorheen de beschaving van het Oude Egypte, bijvoorbeeld op muren, objecten en schragen. Hierdoor wordt duidelijk dat deze bloem een grote rol speelde in het dagelijkse leven van toen. Er is zelfs een volledig hoofdstuk in het Dodenboek gewijd aan de waterlelie met als titel: ‘Transformatie in een waterlelie bloem’ waarin de bloem beschreven wordt als het pad dat leidt naar de hemel of als manier voor de ziel om te ascenderen.

Mysteries van de blauwe waterlelie

Hoewel de blauwe waterlelie zonder meer een grote invloed uitoefende op de Egyptische beschaving, in hoeverre en op welke manier dit precies gebeurde is tot op heden nog niet duidelijk. Een voorbeeld: het was tegen het eind van de jaren 70 dat de eerste speculaties in verband met haar psychoactieve eigenschappen voor het eerst ontstonden. Pas in 1998 werd er een eerste experiment uitgevoerd waarbij de effecten van de plant werden getest op mensen. Zelfs nu, 20 jaar na dit eerste experiment, is er nog steeds weinig bekend over de waterlelie en is er nog steeds grote behoefte aan meer experimenten en meer onderzoek om duidelijkheid te krijgen in het gebruik van de Oude Egyptenaren en wat voor soort effect ze ervan kregen. Zelfs de psychoactieve werking van de plant blijft een onderwerp van debat, hoewel ze wel al is aangetoond.

Psychoactieve effecten?

De eerste die suggereerde dat de blauwe waterlelie psychoactieve effecten bezat was Willian Emboden, die in 1978 een artikel schreef waarin hij betoogde dat de uitgebreide afbeeldingen van blauwe waterlelies naast andere bekende psychoactieve stoffen zoals opiumpapaver en mandragora erop wezen dat de blauwe waterlelie ook psychoactief moet zijn geweest. Hij wees erop hoeveel afbeeldingen van de plant deel uitmaakten van feest- en seksscènes en hoe dit ook het potentiële opbeurende en lustopwekkende effect van de plant kan hebben betekend. Zijn redenering volgde die van een andere academicus (Dobkin de Rio) die rond dezelfde tijd ook wees op de psychoactieve werking van een andere waterleliebloem, de witte waterlelie. Dobkin Rio, betoogde dat de witte waterlelie bloemen werden gebruikt door de Maya's als psychoactieve middelen op basis van afbeeldingen van de planten naast een pad, waarvan bekend was dat het een psychoactieve component aan de Maya's gaf. 

Na de eerste suggesties van Emboden met betrekking tot de psychoactieve kracht van blauwe waterlelies werd er echter niet veel gedaan om deze mogelijkheid verder te bestuderen. Behalve een ander artikel dat hij ook in 1981 schreef, werd de blauwe waterlelie als psychoactieve stof niet meer gepopulariseerd.
Pas in 1998 bracht de BBC de zaak weer tot leven tijdens een TV-documentaire serie genaamd 'Sacred Weeds' waarin een groep wetenschappers wordt samengesteld om de effecten van de vermeende psychoactieve stof op de mens te testen. 

Een van de eerste moderne experimenten met blauwe lelies

In de hele documentaire lijken de wetenschappers enigszins sceptisch te zijn over het psychoactieve potentieel van de plant. Toch omarmen ze allemaal de mogelijkheid dat de plant inderdaad psychoactief zou kunnen zijn en zijn ze enthousiast over die mogelijkheid. Om de effecten ervan te testen, vragen ze twee bereidwillige deelnemers om een aantal bloemen te consumeren om te onderzoeken of de blauwe waterlelie een invloed zou hebben op de manier waarop de deelnemers zich gedroegen, en de manier waarop ze verschillende cognitieve test uitvoerden. Tot verbazing van de onderzoekers vond er algauw een grote verandering plaats in het gedrag van de deelnemers, die onrustig en spraakzaam werden. Twee deelnemers leken opeens heel vrolijk en speels te zijn geworden en maakte zelfs grapjes met de andere wetenschappers en de cameraploeg.
De BBC-documentaire was waarschijnlijk een van de enige gelegenheden waarbij de psychoactieve effecten van de blauwe waterleliebloemen op de mens enigszins wetenschappelijk werden geobserveerd. Na die gebeurtenis zijn er geen verdere studies (voor zover mijn onderzoek dat betreft) meer gedaan naar de effecten van de plant. Op de een of andere manier ging het gewone gebruik van de blauwe waterlelie als psychoactieve stof verloren toen er een einde kwam aan de Egyptische beschaving. Het is slechts heel recent dat de mysteries rond de plant aan het oppervlak beginnen te komen. Doorheen verschillende forums en blogs delen verschillende mensen hun eigen ervaringen met de plant, met zeer uiteenlopende manieren van inname, hoeveelheid en effect.

Ervaringen uit de eerste hand: effecten

De eerste keer dat ik de bloem probeerde was een paar dagen geleden. Ik testte de bloemen uit op twee verschillende methoden die waren beschreven op verschillende fora. De eerste en meest eenvoudige methode was roken. Ik probeerde de bloem alleen en in combinatie met wiet. In beide gevallen leek de bloem een zekere opbeurende en rustgevende sensatie op te roepen. Een soortgelijk gevoel werd gedeeld door vrienden van mij die het ook probeerden te roken. De tweede methode die ik probeerde was via een wijnhoutje. Volgens veel geleerden was dit waarschijnlijk de manier waarop de oude Egyptenaren de bloem namen. Veel afbeeldingen tonen de oude Egyptenaren die wijn drinken uit vazen die de blauwe waterleliebloem lijken te bevatten. Sommige afbeeldingen tonen zelfs een speciaal instrument dat waarschijnlijk werd gebruikt om de bloemen uit het brouwsel direct te filteren bij het drinken uit de vaas. De alcohol in de wijn zou de psychoactieve stoffen in de blauwe waterleliebloem helpen extraheren en daarom is het aan te raden om de bloem minstens een paar uur in de wijn te laten staan. In mijn geval heb ik ongeveer 5 gram van de bloemen in de wijn gedaan en deze 3 dagen laten rusten. Na 3 dagen heb ik het samen met mijn partner opgedronken. We begonnen de effecten van de blauwe waterlelie bloem bijna direct te voelen. Na de eerste slokken voelden we ons allebei al veel energieker en spraakzamer. Ons lichaam werd langzaam aan gevoeliger en onze huid leek een beetje te blozen. Het voelde over het algemeen als een milde MDMA high. 

Chemie van blauwe waterlelie

De psychoactieve componenten van de plant zijn apomorfine en nuciferine, die op de bloemen van de plant te vinden zijn. Ze werken allebei op een ietwat tegengestelde manier. Terwijl apomorfine een niet-selectieve dopamine-agonist is, wordt nuciferine geassocieerd met de blokkade van de dopamine receptor. Andere chemische stoffen die in de plant aanwezig zijn, zijn nupharine, nupharidine en verschillende alkaloïden zoals kaempferol, dat MAO-receptor eigenschappen heeft. In veel bronnen lijkt er verwarring te zijn tussen het feit of de blauwe waterlelie apomorfine of aporfine bevat, alsof het om twee verschillende dingen gaat. Volgens een artikel over de geschiedenis van apomorfine zou de blauwe waterlelie echter een breed scala aan aporfines bevatten, waaronder apomorfine (een soort aporfine).

Verschillende namen voor blauwe waterlelie

Hoewel de blauwe waterlelie de meest accurate naam voor de plant is, is de meest voorkomende naam de blauwe lotus. De blauwe waterlelie is echter geen lotus. Terwijl lotusbloemen van het Nelumbo geslacht zijn, zijn de waterlelies van de Nymphaea. De wetenschappelijke naam van de blauwe waterlelie is specifiek Nymphaea caerulea, terwijl de witte waterlelie die door de Maya's als psychoactief bleek te worden gebruikt Nymphaea ampla is. Van een uiterst belangrijke bloem in de oude Egyptische tijd tot een bijna vergeten drug in de moderne tijd. De blauwe waterlelie (blauwe lotus), draagt de mysteries van een hele beschaving met zich mee. Houd dit in je gedachten, behandel de bloem zorgvuldig en vergeet niet: het leren gebruiken en het verkennen van de verschillende effecten ervan is bijna als een archeologische verkenning door de mysteries van het oude Egypte.

Luna Science bachelor met ervaring in psychoactieve en medicinale planten. Contentschrijver, onderzoeker en antropologieliefhebber.

Luna is geboren in Brazilië, in het hart van de Pantanal-regio, waar 3 verschillende biomen elkaar ontmoeten en waar veel inheemse culturen op elkaar inwerken. Luna is zich altijd bewust geweest van de verschillende manieren waarop het leven kan worden geleefd. Diens missie is om zoveel mogelijk verschillende manieren van leven te verkennen en deze diversiteit te vieren waar hen ook gaat.

Meer over Luna