Amanita Muscaria, Sjamanisme en de Kerstman

Auteur: Elena Ervaringsdeskundige (psychedelica, psychoactieve & medicinale planten), blogger, passie voor gezonde voeding

Ik denk dat ik een jaar of zeven was toen ik erachter kwam dat Sinterklaas niet bestaat. Rond zes december kregen we op school bezoek van de goedheiligman en hij had voor elk kind een cadeautje. Toen ik het mooie handbeschilderde houten kistje in mijn handjes hield ging er een lampje branden: de tekeningen leek wel heel hard op de tekenstijl van mijn eigen moeder! 

Na deze droevige ontdekking bleven we gelukkig wel dit mooie feest vieren, met de creatieve surprise avond en het zingen van de liedjes. Of het nu echt was of niet, het was hoe dan ook een jaarlijks ritueel, een moment van samen zijn met het hele gezin en dankbaarheid tonen aan elkaar. 

Een feest dat wij ook altijd vieren is Kerstmis. Omdat ik al cadeautjes kreeg van de Sint, kwam de Kerstman niet langs bij ons thuis. Voor mij bestond Kerstmis meer uit de Christelijke traditie en was de Kerstman een wat vaag figuur voor mij. Altijd al vond ik het verhaal een beetje vreemd, en dacht dat het een soort opgeleukte, Amerikaanse versie was van Sint Nicolaas. 

De Kerstman en Coca Cola

Het verhaal van Coca Cola is ook een populaire link, waarbij gedacht wordt dat ‘Santa Claus’ in het leven is geroepen door dit frisdrankbedrijf om meer reclame te kunnen maken voor hun product. Het is waar dat de Kerstman bepaalde trekken van zijn uiterlijk aan Coca Cola te danken heeft. In het begin van de 20ste eeuw beeldde illustrator Haddon Sundblom hem voor het eerst uit als de rondbuikige, vriendelijke man met roze wangetjes, zoals we hem nu allemaal kennen. Echter bestond de kerstman al lang voor deze tijd, al werd hij toen anders uitgebeeld. Voordat Coca Cola ermee aan de haal ging, was de kerstman eerder een dwergachtig mannetje, mager een een beetje eng misschien. Echter droeg hij ook in deze oude afbeeldingen al zijn welbekende rode pakje met witte bontkraag en zwarte laarzen. En natuurlijk voorzien van een grote zak vol cadeautjes. 

Waar komt dit gekke mannetje vandaan? 

In dit blog vertel ik jullie over een theorie over de Kerstman. Zelf heb ik er waarschijnlijk altijd naast gezeten en is de Kerstman wellicht veel interessanter en psychedelischer dan ik altijd heb gedacht. 

Psychedelische Amanita muscaria

Regelmatig kom ik in het bos de Amanita muscaria tegen, de rood met wit gestipte paddenstoel. Deze prachtige paddenstoel is niet enkel een lust om naar te kijken, hij heeft ook nog eens een heel interessante geschiedenis aan menselijk gebruik en is diep verbonden met sjamanisme. 

Het woord ‘sjamaan’ komt uit de taal van oude volkeren in Siberië, met name de Kamchadales en de Koryaks. De sjamaan kon in contact komen met de wereld van de geesten en de natuur, waardoor hij antwoorden kon krijgen die de gemeenschap nodig had. Wanneer er binnen de gemeenschap bepaalde problemen waren, iemand ziek werd bijvoorbeeld, kon de sjamaan via bepaalde wegen, zoals trommelen, het nemen van psychedelica, meditatie of vasten, in contact komen met de wereld van de geesten. In Siberië gebruikten oude volkeren de krachten van de paddenstoel om hen te helpen in een trance te komen en antwoorden te krijgen van de spirits. 

De paddenstoel groeit graag onder dennen of sparren en wordt gelinkt aan het verhaal van de Kerstman. De man met witte baard en rood pak (de kleuren van de paddenstoel) die in een wagen door de lucht vliegt met rendieren en geluk en vrede brengt tijdens de koude winterdagen. Een vrij trippy verhaal, als je er zo over nadenkt. Zeker als je je bedenkt dat het gelinkt wordt aan een verder Christelijk feest: Kerstmis. Wat heeft dit Bijbels verhaal in vredesnaam te maken met die vliegende man die cadeautjes brengt onder een dennenboom?

Heidense winter vieringen

Maar zelfs lang voordat deze Christelijke traditie in het leven werd geroepen, bestond de donkere winterperiode al uit een aantal rituelen een feestelijkheden. Deze “heidense” vieringen bestaan al eeuwenlang en maken nog steeds een diepe indruk op ons. Een tijd van samen zijn, zingen en dansen, om op die manier de kou en duisternis (en daarmee kwade geesten) te verdrijven. 

Een voorbeeld van zo’n feest is het Germaanse Yule feest, dat de zonnewende viert rond 21 december. 

Trippende rendieren

Er blijkt een groot verband te bestaan tussen het verhaal van de Kerstman en sjamanisme. Rendieren hebben een goede neus voor het vinden van vliegenzwammen en lusten er zelf ook wel een hapje van. De dieren gaan speciaal op zoek naar de psychedelische eigenschappen van deze paddenstoel. 

Rendieren werden overigens vereerd door deze Siberische volkeren. In deze koude oorden was de mens veel meer afhankelijk van deze dieren, vanwege hun vlees, huid, melk en als vervoersmiddel. De mens had dus nauw contact met deze dieren en kwam op die manier in aanraking met het vreemde fenomeen van trippende rendieren. 

Rendieren die kunnen vliegen klinkt uiteraard ongelooflijk, maar als je je bedenkt dat deze mensen (en de dieren zelf) tripten op Amanita muscaria, is het wellicht al geloofwaardiger dat dit fenomeen, ten minste als hallucinatie, voorkwam. Bioloog Donald Pfister van de Harvard University onderbouwt deze stelling door aan te nemen dat sjamanen na het consumeren van Amanita muscaria in hun trip zagen dat de rendieren door de lucht vlogen. 

Bovendien is er een link tussen de vliegenzwam en het fenomeen vliegen. Volgens verschillende ervaringsverhalen en oude vertellingen zorgt de trip van de vliegenzwam er vaak voor dat men het gevoel heeft door de lucht te zweven. 

Was de Kerstman een sjamaan? 

Sjamanen uit Siberië gingen op zoek naar de vliegenzwam, droogden haar en deelden haar uit onder de mensen. Net zoals de Kerstman die wij kennen, ging hij langs de huizen, tijdens de wintertijd en bracht warmte en voorspoed met zijn cadeautjes aan de mensen. 

Volgens onderzoeker en antropoloog John Rush van de Sierra College is de Kerstman “een moderne versie van een sjamaan, die geestverruimende paddenstoelen nam om in contact te komen met de wereld van de geesten. Zoals de geschiedenis luidt verzamelden deze sjamanen of priesters psychoactieve paddenstoelen, tot enkele honderden jaren geleden nog. Ze gaven deze paddenstoelen als cadeautjes aan mensen tijdens deze winter vieringen.”

Een ander argument dat gebruikt wordt is de vestiging van de Kerstman. Hij woont op de Noordpool, in een huis vol elfjes die hem helpen met het inpakken van de cadeautjes. Ook dit beeld is behoorlijk psychedelisch, als je het mij vraagt. En dus alweer een link met Siberië en de gewoonten van de sjamanen aldaar.

Het eten van magische paddenstoelen door sjamanen in Siberië is goed gedocumenteerd en zou op een interessante manier gebeuren: de mens keek goed naar het gedrag van de rendieren. Na het eten van de vliegenzwam blijven de actieve bestanddelen achter in de urine. Vervolgens werd deze urine hergebruikt en kon de drinker vervolgens ook trippen. Een extra voordeel hiervan was dat de bijwerkingen verminderden. Amanita muscaria wordt vaak geclassificeerd als een giftige paddenstoel. De effecten kunnen een zeer sterke werking hebben en voor bijwerkingen zorgen als flauwvallen, hevige maagpijn en overgeven. 

Zelf trippen met Amanita muscaria?

Als je op zoek bent naar een psychedelische ervaring met de kracht van de paddenstoel, vind je in de Magische Truffel shop van Sirius een heel assortiment aan legale producten. De Amanita muscaria, oftewel de vliegenzwam, verkopen wij niet. Je kunt haar in het wild vinden maar een waarschuwing is zeker op zijn plaats: binnen de familie van de Amanita paddenstoelen bestaan enkele soorten die dodelijk giftig zijn, waaronder de Amanita Phalloides (Groene Knolamaniet). Hoewel de vliegenzwam een opvallend uiterlijk heeft, wordt het toch afgeraden haar zonder enige kennis te plukken. 

Om zelf de vliegende eigenschappen van deze paddenstoel te ervaren, moet je je voorbereiden op een aantal serieuze bijwerkingen, die wel vermindert kunnen worden (door bijvoorbeeld het plas op te drinken van iemand die de vliegenzwam heeft geconsumeerd). Het is mogelijk de giftige stoffen om te zetten door haar te drogen.

Elena Ervaringsdeskundige (psychedelica, psychoactieve & medicinale planten), blogger, passie voor gezonde voeding

Elena studeert Biologische en Biodynamische landbouw omdat ze, naast psychedelica en psychoactieve & medicinale planten, ook een passie heeft voor gezonde voeding. Leren over het endocannabinoïde systeem en verschillende cannabinoïden en terpenen vindt ze super interessant.

Meer over Elena